بقعه سید جلال‌الدین اشرف، نگین درخشان آستانه اشرفیه
گنبد فیروزه‌ای بقعه متبرکه آقا سید جلال‌الدین اشرف (ع) همچون نگینی همیشه درخشان در آستانه اشرفیه استان گیلان می‌درخشد.
آرامگاه آقا سید جلال الدین اشرف در شهر آستانه اشرفیه در شرق گیلان قرار دارد و یکی از مهمترین و زائرپذیرترین زیارتگاه‌های استان به شمار می‌رود که همه ساله پذیرای زائران بسیاری از شهر‌ها و روستا‌های گیلان و استان‌های دیگر است.
طبق شجره نامه موجود؛ این بقعه متبرکه مدفن آقا سید حسین یا آقا سید ابراهیم المرتضی معروف به سلطان سید جلال الدین اشرف پسر امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) است.
آقا سید جلال الدین اشرف پس از شهادت امام رضا (ع) به همراه جمعی از یارانش به ایران و گیلان آمد و در این منطقه یک حکومت شیعی منطقه‌ای ایجاد و برای گسترش معارف اسلامی تلاش کرد.
گفته شده که در ۲۲۳ هجری قمری در جنگ با کفار به شهادت رسید و پیکر مطهرش بنا بر وصیت خودش در تابوتی قرار داده و به رودخانه سفیدرود سپرده شد؛ تابوت پس از طی مسافتی طولانی در روستای کوچان (آستانه اشرفیه کنونی) به ساحل رسید و مردم این منطقه با احترام این پیکر را به خاک سپردند.
بنای اولیه بقعه متبرکه آقا سید جلال الدین اشرف در سال ۳۱۱ هجری قمری مطابق با ۹۲۳ میلادی به دستور گوهرشاد خانم دختر کیا رستم (از فرمانروایان گیلان و از خاندان شیعی آل بویه) ساخته شد. در سال ۱۳۵۶ هجری شمسی مغازه‌های اطراف حرم خریداری، تخریب و بنایی وسیع و مجلل برپا شد.
نمای داخلی و خارجی این بقعه با سنگ مرمر و کاشی‌های جدید تزیین شده است. روی پایه‌ای از سنگ مرمر گرانبها که در وسط حرم قرار دارد؛ ضریح فلزی مشبک با قرقره و گوی مطلّا کار گذاشته شده است.
این بقعه متبرکه هم اکنون دارای رواق‌های متعدد، سقف‌ها و ستون‌های آینه کاری شده، چلچراغ‌های جدید و گنبدی بزرگ با کاشی کاری‌های ظریف است که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند.
بنای بقعه متبرکه سید جلال الدین اشرف در طول قرن‌های متمادی بار‌ها مرمت و بازسازی شد و امروزه به شکل یکی از زیارتگاه‌های بزرگ استان درآمده است و امکاناتی چون زائرسرا، کتابخانه (تأسیس ۱۳۳۶)، مسجد، حسینیه و مکان سرایداری دارد.
از سال ۱۳۸۷ عملیات گسترده عمرانی در صحن و خود ساختمان آن شروع شده است. این حرم مطهر حدود ۱۰۰۰ خادم افتخاری از همه اقشار، شغل‌ها و مقاطع تحصیلی دارد که بیشتر کار‌های مربوط به آن را برعهده دارند.
امروزه حرم آقا سیدجلال الدین اشرف در شهر آستانه اشرفیه (کوچان قدیم) برای مردم گیلان بسیار مورد احترام است و زائران بسیاری هر ساله از سرزمین‌های دور و نزدیک به زیارت ایشان می‌آیند تا در سایه محبت اهل بیت (ع) دلشان نورباران شود.
شهرستان ساحلی آستانه اشرفیه به سبب وجود بقعه آقا سید جلال‌الدین اشرف دارای اهمیت ویژه مذهبی در استان گیلان است. در کتاب امامزاده‌های گیلان، نوشته قاسم غلامی آمده است: شهر آستانه اشرفیه به سبب وجود بقعه متبرکه آقا سید جلال‌الدین اشرف (ع) پنجمین شهر مذهبی و زیارتی کشور است.
بازار دور حرم آقا سید جلال الدین اشرف یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین بازار‌های گیلان است و پارک‌های متعدد جنگلی و ساحلی، اسکله بندر کیاشهر، پل خشتی نیاکو، آرامگاه استاد محمد معین و بقاع متبرکه از دیگر جاذبه‌های سیاحتی، زیارتی و مکان‌های تفریحی آستانه اشرفیه به شمار می‌رود.
از سوغاتی‌های معروف و منحصر به فرد این شهرستان هم می‌توان به مرغوبترین بادام زمینی ایران، برنج‌های معطر، تخمه آفتابگردان، گوجه سبز، کدو و ظروف سفالی زیبا و رنگارنگ از جمله «گمج» برای پخت غذا‌های محلی اشاره کرد.
طبق گفته مردم آستانه اشرفیه، گردشگران این شهر و زائران حرم مطهر آقا سید جلال الدین اشرف را می‌توان به ۳ دسته تقسیم کرد:
«مناسبتی»؛ که در ما‌ه‌های محرم و رمضان و جشن نیمه شعبان و همچنین مراسم تحویل سال نو، این مکان شاهد سیل عظیم زائران است. «فصلی»؛ فصل‌های بهار و تابستان که شمار زائران بیشتر می‌شود و «هفتگی»؛ که در روز‌های پنجشنبه و جمعه جمعیت بیشتری نسبت به روز‌های دیگر به حرم می‌آیند.
به روایت برخی منابع تاریخی ۱۴ ماه رمضان سالگرد شهادت آقا سیدجلال الدین اشرف است.
مراسم سالگرد شهادت آقا سید جلال‌الدین اشرف (ع) شب گذشته (یکشنبه ۵ فروردین ماه) با سخنرانی رئیس مجلس شورای اسلامی، مداحی سجاد قاسمی و با حضور مسئولان شهرستانی و استانی و مردم آستانه اشرفیه در حسینیه اعظم حرم مطهر ایشان برگزار شد.
محمدباقر قالیباف، رئیس قوه مقننه در این مراسم ضمن شکرگزاری از خداوند به جهت حضور در جمع مردم آستانه اشرفیه در اولین روز کاری سال جدید و شب چهاردهمین روز ماه مبارک رمضان گفت: امروز در کنار بقعه حضرت سلطان آقا سید جلال الدین اشرف (ع) برادر تنی حضرت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا (ع) به خانواده‌های معظم شهدا، جانبازان، رزمندگان و همه عزیزانی که مدیون آنها هستیم ادای احترام می‌کنم.
او افزود: در نخستین روز کاری امسال توفیق شد تا در این حرم شریف و ملاقات با شما مردم عزیز سالی پر خیر و برکت را آغاز کنیم و امیدواریم بتوانیم گامی برای حل مشکلات مردم برداریم.
رئیس مجلس شورای اسلامی همچنین اماکن مقدسه را از سرمایه‌های بزرگ فرهنگی، اجتماعی و معنوی کشور دانست و تصریح کرد: ما شخصیت‌های بزرگی داریم و امروز مفتخریم به عنوان یک مسلمان، تربیت شده مکتب قرآن و اهل بیت (ع)، متصل به خاندان اهل بیت (ع) هستیم و توفیق داریم در این مسیر گام برداریم.
ابراهیم نجفی، نماینده آستانه اشرفیه در مجلس شورای اسلامی هم در این مراسم گفت: این شهر به دلیل وجود پربرکت حرم آقا سید جلال الدین اشرف (ع)، پایتخت مذهبی گیلان است و در همه مناسبت‌های مذهبی مورد توجه زائران گیلانی است.
او با بیان اینکه آستانه اشرفیه از دیرباز مرکزی برای متدینین بوده است، افزود: علمای بزرگی همچون آیت الله وحید، آیت‌الله ضیایی و آیت الله امینیان در جوار این حرم رشد کردند.
نماینده مردم آستانه در مجلس یازدهم همچنین به طرح توسعه حرم اشاره و تصریح کرد: این طرح در ۲۰ سال گذشته فقط ۵۰ درصد پیشرفت داشته است.
به گفته نجفی، در سال گذشته حرم آقا سید جلال‌الدین اشرف (ع) زیر مجموعه صندوق توسعه حرم‌های مطهر قرار گرفت و ۶ میلیارد تومان به توسعه این حرم تخصیص یافت.
او همچنین گفت: علاوه بر طرح توسعه حرم، طرح توسعه صحن حرم هم در حال اجرا است که نیاز به حمایت مجلس و دولت برای جذب اعتبارات عمرانی دارد.
